Thành cổ Long Bình - Sông Cầu, Phú Yên

Thành cổ Long Bình - Sông Cầu, Phú Yên

(Viết cho quê mình và những ai tò mò về vùng đất này)

Ngày còn nhỏ thường lên khoảng sân rộng hình vuông này để xem cải lương khi có đoàn ở xa về biểu diễn mà không biết rằng nó là khuôn viên nhà nghỉ của vua khi đi công tác 🤪.

Hành cung Long Bình, nằm bên trong thành Long Bình, là nơi để nhà vua nghỉ ngơi khi xa giá đến một địa phương nào đó. Mặc dù, được xây dựng từ năm 1899 và trải qua các đời vua Thành Thái, Duy Tân, Khải Định, và Bảo Đại nhưng chỉ có vua Bảo Đại là từng nghỉ ngơi tại đây hai lần. Lần đầu tiên vào năm 1933 trong một lần tuần du các tỉnh phía nam của Vương quốc và dự khánh thành công trình thủy lợi Đồng Cam trên sông Đà Rằng. Đây là công trình giúp Tuy Hòa phát triển về sau. Công trình được thiết kế bởi kỹ sư trưởng người Pháp và cộng sự người Việt và Lào năm 1917, hoàn thành sau 14 năm, chủ yếu bằng sức người của hàng vạn lao phu và người dân Phú Yên. Lần nghỉ chân thứ hai của Vua vào năm 1943, không rõ với mục đích gì. Không biết trong số các phi tần của vua Bảo Đại, có vị nào gốc Sông Cầu không ta? Chắc mình phải xem lại gia phả, biết đâu chừng mình cũng là một trong những Công Tằng Tôn Nữ nào đó 😝.

Còn chức năng chính của thành Long Bình là nơi làm việc của chính quyền phong kiến thời đó sau khi chuyển từ Tuy An ra. Vào các ngày lễ lớn, các quan văn võ tập trung lại, thực hiện các nghi lễ của triều đình và bái vọng cùng thời điểm với lễ diễn ra ở kinh thành. Mình thắc mắc là thời ấy đâu có điện thoại để gọi hay livestream đâu, làm sao cùng thời điểm được nhỉ 😂?

Ngày nay, Thành cổ không còn gì nhiều ngoài nền móng và dãy tường thành dài phủ đầy rong rêu. Nó cũng không còn cao quá đầu người như ngày xưa nữa, chỉ thấp lè tè ngang lưng thôi. Ngậm ngùi một kiến trúc đã mai một của cha ông ta 😢.

Tham khảo thêm năm trị vì của 4 vị vua trên:

Thành Thái (1889-1907): 8 năm

Duy Tân (1907-1916): 9 năm

Khải Định (1916-1925): 9 năm

Bảo Đại (1925-1945): 19 năm

Một vài cột mốc lịch sử đối với Phú Yên:

 1471: Vua Lê Thánh Tông cầm quân ra trận, đẩy lùi Champa đến tận Đèo Cả nhưng ông chỉ sáp nhập vào nước Đại Việt lãnh thổ từ đèo Hải Vân đến đèo Cù Mông (Bình Định). Phú Yên vẫn thuộc Champa với tên gọi Ayaru

1471 - 1611: Liên tục xảy ra giao tranh tại thành Hồ (Bên sông Đà Rằng, thuộc Tuy Hoà ngày nay), thủ phủ của Ayary, giữa Champa và Đại Việt. Năm 1611, Champa thất thủ, Ayary được sáp nhập vô Đàng Trong. Chúa Nguyễn Hoàng đặt tên là Phú Yên với mong muốn một vùng đất trù phú và bình yên. Vùng “đất Phú trời Yên” chắc là có từ đây. Thủ phủ đặt tại thành An Thổ (Tuy An ngày nay)

1629 - 1775: Đánh nhau triền miên giữa nhà Tây Sơn (thủ phủ An Nhơn, Bình Định ngày nay) và nhà Nguyễn

1832: Vua Minh Mạng lập 12 tỉnh phía nam của đèo Hải Vân, trong đó có Phú Yên

1899: Dời thủ phủ ra Sông Cầu với cơ quan hành chính tại thành Long Bình. Lúc đó, gọi đi tỉnh là đi Sông Cầu, không phải đi Tuy Hòa như bây giờ 😂.

1945: Dời tỉnh lỵ vô Tuy Hòa

1976 - 1989: Phú Yên và Khánh Hoà sáp nhập thành tỉnh Phú Khánh

1989 - nay: Phú Yên

 Nguồn tham khảo:

1.       http://baotanglichsu.vn/vi/Articles/3096/7701/hanh-cung-long-binh-dau-tich-kien-truc-thoi-nguyen-tren-djat-phu-yen.html

2.       http://www.baophuyen.com.vn/122/2596/phu-yen-–-cac-ly-so-qua-thoi-gian.html

3.       http://www.baophuyen.com.vn/82/234401/dap-dong-cam-kiet-tac-ve-xay-dung.html

4.       https://vi.m.wikipedia.org/wiki/Phú_Yên